Dempuèi las annadas 1950, l’occitan s’entend pus gaire dins la vila d'Agen

Jansemin ièr,uèi e deman

   Quand vos passejatz per carrièra dins la vila d’Agen, avètz de mal a creire que al sègle XIXen, la lenga nòstra s’aussisiá normalament  dins totas las jaças socialas, quitament se ja los borgeses e los òmes politics locals emplegavan l’occitan sonca per parlar als servicials o a las bèstias. Éra un temps ont un poèta agenés de lenga occitana, Jacme Boèr, dich Jansemin atirava de milierats de personas vengudas per l’escotar recitar e mètre en scèna sas poësias dins una lenga que podián comprene per l’essencial. Éra casi una « rock star » abans ora.

  Éra reconegut e celebrat non solament pel pòble occitan mas tanben per l’intelligentsia literaria e politica de pertot en Occitània, a París e quitament a l’estrangièr. Sa popularitat se poguèt mesurar al resson qu’aguèt la novèla de sa mòrt en 1864 e a las funeralhas, de fach nacionalas, que li faguèron a Agen.

    E uèi ? Dempuèi las annadas 1950, l’occitan s’entend pus gaire dins la vila a despart d’un usatge residual suls mercats païsans e lo mond que coneisson encara la lenga  son annats, creson pas mai a l’avenir de lor lenga e s’en van pauc a cha pauc. Per quant a Jansemin, foguèsse pas estat per una còla tras que pichona de militants occitans, lo 150en aniversari de sa mòrt seriá pas estat festejat dignament per la comuna. Lo conse d’Agen es interessat per l’identitat occitana e crei que la lenga se pòt reviscolar. Sosten concretament la calandreta « Jansemineta » e m’a nomenat referent per la lenga e la cultura occitanas a la communa mas a títol benevòl e sens linha budgetària per l’occitan que per el es pas una prioritat.

   Alavetz, fau çò que pòdi per la visibilitat de la lenga e la cultura occitanas a Agen.

L’an passat lo 12 de mai, capitèri de persuadir lo conse d’organizar una ceremonia per la pausa de la primièra placa bilingüa, plaça Jansemin davant l’estatua del poèta e de far convidar lo conse de Malhana (Mistral èra vengut a Agen en 1870 per l’inauguracion de l’estatua) e lo capolièr del Felibritge. Ongan, soi a quichar per que una delegacion oficiala agenesa bailejada pel conse angue a Malhana en setembre per l’aniversari de la naissença de Mistral. Avèm ambe lo municipi un programa de placas de carrièra bilingüas dins lo còr de vila. Pasmens, es pas un long riu suau. Lo qu’es encargat de las placas de carrièra per la comuna es contra lo bilingüisme jol pretèxte qu’Agen es pas mai una vila bilingüa ! Urosament, lo conse s’es engatjat sus aquel projècte e avèm una reünion de concertacion lo mes que ven ont trencarà.

   Lo conse es pas tròp favorable tanpauc a la senhalética bilingüa. Ai degut rainalejar e començar modestament per aver l’acòrdi de la directritz del musèu per metre de bilingüisme dins la partida del musèu consacrada a Jansemin. Se farà a l’auton que ven e l’inauguracion coïncidirà ambe la visita de las classas bilingüas e de la Jansemineta. I aurà lèu de bilingüisme a l’Ofici del torisme tanben e òm i trobarà lo document de l’IEO « l’occitan qu’es aquò ? ».

   Ambe un dels responsables de l’Ofici, vau bastir una passejada nocturna pendent l’estiu que ven que s’apelarà « sus las pesadas de Jansemin ».

    Poiriái tanben parlar de çò fau dins l’encastre de la Quinzena occitana d’Agenés mas la publicitat personala es pas la tòca d’aquel tèxte. Es puslèu una soscadissa sus l’escartada que i a entre mon trabalh de terren e sas avançadas microscopicas e mon engatjament independentista occitan dins lo Partit de la Nacion Occitana.

   Es coma si d’un costat i aviá lo realisme e de l’autre l’utopia. Es una contradiccion que me tafura. Es pas que faga pas res al punt de vista politic : me presenti a d’eleccions, fau de distribucions de papierons suls mercats , soi cap redactor del Lugarn ec. Mas soi dins lo militantisme politic occitan dempuèi mai de 40 ans e forçadament me fau vièlh. Me demandi cada jorn qui prendrà la relèva al partit e per far mon trabalh a la comuna d’Agen.

   Per l’avenir de la lenga compti sus l’ensenhament, mai que mai las calandretas, dins l’espèr que los escolans tornaràn socializar la lenga mas es pas segur. Totes los calandrons vendràn pas de militants, s’en manca. Me fa vergonha de dire que personalament soi pas estat capable de transmetre la lenga a mon filh, sonca una simpatia per ela.

   Per çò qu’es de la situacion politica en Occitània dempuèi las darrièras eleccions regionalas, constati simplament que i aviá 5 conselhièrs regionals occitanistas e que n’i a pas mai qu’un. Cresi que devèm pas comptar sus d’alianças ambe de partits francimands per aver de pòstes mas sus una union nacionala dels militants occitans per prene de poder pertot ont es possible. Solide, es la via estrecha mas cresi qu’es la sola que siá dins l’encastre de l’ANOC o un autre encastre. Sai que serem capables de despassar las garrolhas, copar l’embonilh amb l’esquèrra e totas las fòrças politicas francimandas per arribar un jorn al nivèl ont ne son los catalans ? Veirem.

E Jansemin ? Aurà la plaça que s’amerita a Agen e en Occitània lo jorn que los occitans seràn mèstres a l’ostal, l’occitan serà la lenga normala e lo francés la lenga segonda o tresena. Aquel jorn, cresi pas que lo veirai mas, de tot biais,  sens io lo mond s’arrestarà pas de virar.

Joan-Peire ALARI

à AGEN, en juin 2014.